Quê Me Quê Me: Action for democracy in Vietnam & Vietnam Committee on Human Rights
Ðại đức Thích Nhựt Chấn là một Tăng sinh trẻ ở Bình Ðịnh vừa gửi đến Phòng Thông tin Phật giáo Quốc tế bức Tâm Thư gửi Sư Ông Thích Nhất Hạnh. Bức Tâm thư là tư liệu quý cho đồng bào hải ngoại hiểu rõ nền giáo dục Phật giáo trong nước từ sơ cấp, trung cấp đến đại học đang diễn biến như thế nào, từ tổ chức vật chất đến nội dung tinh thần của một nền giáo lý cao cả của Phật giáo đang bị hủy hoại vì sự xen lấn của chính trị.
Ngoài nội dung chính yếu phân tích nền giáo dục Phật giáo và phong cách thế tục trong việc đào tạo Tăng tài, Ðại đức Thích Nhựt Chấn nói lên lòng ngưỡng phục trước kia với Sư Ông Thích Nhất Hạnh và bình luận chuyến Sư Ông về Việt Nam hiện nay. Trước kia là hình tượng hiện ra qua sách vở và hoạt động của Sư Ông ở nước ngoài. Còn ngày nay là hình ảnh thấy được qua con người thật việc thật trên hiện trường. Từ đó những thắc mắc hiện ra, những dấu hỏi đánh lên, những vẩn đục dấy động trong tâm hồn biến thành vấn nạn về tiền đồ của Phật giáo Việt Nam. Có cái gì đó bàng bạc như cảnh ông lão trở về, mà trẻ con trong làng chẳng còn nhận ra qua bài “Hồi hương ngẫu thư” của thi hào đời Ðường Hà Tri Chương (1).
Ðại đức Thích Nhựt Chấn không thi vị hóa bằng biểu tượng trên đây, mà thực tế đặt ra những nan đề trong bối cảnh sống và tu học thường ngày của giới Tăng sinh đang chìm ngập giữa “môi trường đang hủy hoại những hạt giống Bồ đề”, mà kẻ ở xa không chịu cảm nhận, hoặc cảm nhận né tránh theo ngôn ngữ và lý luận tri thức nhị nguyên. Những thầy Tăng Tây phương hiền từ, cười nụ, tươi mát, đến từ giới thượng lưu hay thị dân Âu Mỹ. Họ thừa thãi thanh bình, tự do và vật chất. Họ đến như cơn gió chạy trên cát bỏng. Họ đi như chiếc vé khứ hồi an toàn, trả tiền trước. Chỉ có những người ở lại… tiêu điều, rách nát, sống với một chế độ như những nắm cát hắt vào họng khô không nước. Hít thở theo những phương pháp Thiền, nhưng buồng phổi hớp bằng khí độc ở các trại tập trung Ðức quốc xã, hay Cộng hòa xã nghĩa ? Ðẹp và lãng mạn xiết bao những “từng bước nở hoa sen”. Song bây giờ và ở đây, là từng bước trên chông mìn thường nhật. Dù ở phương Tây đi nữa, thì cũng chỉ là những bước đè rạp cỏ khi sen nở từ bùn đen trong hồ chứ không là dưới chân son.
Cho nên Ðại đức Thích Nhựt Chấn đánh lên những dấu hỏi giữa nền giáo lý hư vô phi diệu hữu kia : “Phương pháp giáo dục của Sư Ông tuy thành công ở Châu Âu có là giải pháp cho giáo dục ở Việt Nam ? (…) Ngay cả phương pháp thực tập sống tương tức, an lạc trong chánh niệm của Sư Ông giảng dạy cho mấy ngàn thầy và cư sĩ trong hơn 10 năm qua đến học tại Ðạo tràng Làng Mai cũng thế. (…) Nếu không nói đó chỉ là “một cuộc thay đổi không khí ở Làng Mai” ; chứ hoàn toàn không làm thay đổi được gì cho màu sắc đen tối của Phật giáo Việt Nam hiện tại.
(…) “Chúng con cần có những cơn “đại pháp vũ”, đem nước và đem phù sa về nuôi dưỡng cho mảnh đất tâm có cơ hội hồi sinh, để muôn loài có cơ may sinh sôi nẩy nở. Chúng con không muốn nhận lầm những cơn mưa pháp nhỏ bé là “đại pháp vũ”, rồi vội vàng gieo trồng hạt giống, vội nứt mộng nảy lộc thì tất cả sẽ bị ngất ngư và chết ngay sau khi nó đâm chồi ra lá.
“Chúng con nghĩ có lẽ chuyến về nước lần này của Sư Ông có thể nhìn bằng cặp mắt tình cảm thì chỉ là “biện pháp cứu nguy” tạm thời để giải quyết những khủng hoảng nhất thời, chứ không phải là đối sách mang tính bền vững ; cũng có thể chỉ là tăng thêm sức ảnh hưởng của Làng Mai, rồi vùi lấp đi những giá trị của Tăng Ni, Phật tử Việt Nam được xây dựng từ mấy nghìn năm nay”.
Dưới đây Phòng Thông Phật giáo Quốc tế xin đăng tải nguyên văn bức Tâm Thư của Ðại đức Thích Nhựt Chấn :
(1)  ;Hồi hương ngẫu thư
Thiếu tiểu ly gia, lão đại hồi
Hương âm vô cải, mấn mao tồi
Nhi đồng tương kiến, bất tương thức
Tiếu vấn : khách tòng hà xứ lai
(Nghĩa là : Ngẫu nhiên viết khi trở về làng : Lìa nhà từ bé, già mới quay về. Giọng quê hương không đổi, nhưng tóc mai đã rụng thưa. Trẻ con gặp mặt, không quen biết. Cười hỏi : khách ở nơi nào đến ?)
