Ông Ðỗ Trung Hiếu, bí danh Mười Anh, trước năm 1975 làm Trưởng ban Trí Trẻ (vận động trí thức, sinh viên, học sinh) khu Saigon – Gia Ðịnh công tác dưới quyền Trần Bạch Ðằng. Sau năm 1975, ông được Trung ương Ðảng qua các ông Xuân Thủy, Nguyễn Văn Linh và Trần Quốc Hoàn trực tiếp giao phó nhiệm vụ “thống nhất Phật giáo” đưa tới việc ra đời của tổ chức “Giáo hội Phật giáo Việt Nam”. Năm 1979, ông Xuân Thủy, người cầm đầu Phái đoàn Hà Nội tại Hòa hội Paris đầu thập nỉn 70, Bí thư Trung ương Ðảng, Trưởng ban Dân vận và Mặt trận Tổ quốc Trung ương, đã triệu ông Hiếu ra Hà Nội giao phó ông Hiếu chức Chính ủy của Ðoàn công tác thống nhất Phật giáo Việt Nam. Ông chính là kiến trúc sư của Giáo hội Phật giáo Nhà nước ngày nay.
Năm 1994, thấy rõ những sai lầm của Ðảng trên mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, đặc biệt trong chính sách đối với Phật giáo. Ông viết một tài liệu sám hối mang tựa đề “Thống nhất Phật giáo Việt Nam” 50 trang đánh máy (xem toàn văn trong Tạp chí Quê Mẹ số 133, tháng 5 & 6, 1995) phát hành vào đúng Phật Ðản năm ấy.Ông tố cáo công cuộc “thống nhất Phật giáo” tại Chùa Quán Sứ ngày 4.11.1981. Vì sự tiết lộ này, ông bị bắt và bị 18 tháng tù giam. Chúng tôi xin trích đăng vài đoạn nói về thực chất cuộc “thống nhất” này :
“Nội dung đề án là biến hoàn toàn Phật giáo Việt Nam thành một hội đoàn quần chúng. Còn thấp hơn hội đoàn, vì chỉ có Tăng, Ni, không có Phật tử ; chỉ có tổ chức bên trên không có tổ chức bên dưới, tên gọi là Hội Phật giáo Việt Nam (…) Nội dung hoạt động là lo việc cúng bái chùa chiền, không có hoạt động gì liên quan tới quần chúng và xã hội (…) Lấy chùa làm cơ sở chứ không phải lấy quần chúng Phật tử làm đơn vị của tổ chức Giáo hội”.
(…) “Thực sự đại biểu là giữa Phật giáo của ta và Gíao hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất. Ban Vận động Thống nhất Phật giáo Việt Nam đều là đại biểu dự Ðại hội, trong đó đại biểu của ta đa số. Chín tổ chức và hệ phái Phật giáo, Gíao hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất là một, còn lại tám với những danh nghĩa khác nhau, nhưng tất cả đều hoặc là ta hoặc là chịu sự lãnh đạo của Ðảng”.
(…) “Cuộc thống nhất Phật giáo lần này BÊN NGOÀI DO CÁC HÒA THƯỢNG GÁNH VÁC, NHƯNG BÊN TRONG BÀN TAY ÐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM XUYÊN SUỐT QUÁ TRÌNH THỐNG NHẤT ÐỂ NẮM VÀ BIẾN TƯỚNG PHẬT GIÁO VIỆT NAM TRỞ THÀNH MỘT TỔ CHỨC BÙ NHÌN CỦA ÐẢNG”.
Mùa Phật Ðản 2538 (1994)
Ðỗ Trung Hiếu