Mỗi năm, Ðại lễ Vu Lan rơi vào ngày Rằm tháng Bảy âm lịch, nhân dân ta gọi là ngày Rằm xá tội vong nhân. Dương lịch năm nay là ngày 30.8.2004. Ngày này cũng là ngày xuất hạ của chư Tăng, Ni sau ba tháng an cư mùa hè, tức lễ Tự tứ.
Vu Lan, mùa báo hiếu hay ngày Rằm xá tội vong nhân liên quan đến chuyện ngài Mục Liên cứu mẹ khỏi địa ngục A Tỳ. Nhân dùng thần thông quán chiếu, thấy mẹ vì nghiệp dữ lúc sinh tiền nên bị đọa địa ngục, nhưng không sao cứu được mẹ. Ngài liền đến gặp đức Phật xin cầu cứu. Ðức Phật dạy rằng, hãy đến nhờ chư Tăng, Ni chú nguyện nhân ngày Tự tứ. Nhờ nguyện lực của tập thể Tăng già mà mẹ ngài Mục Liên thoát khỏi địa ngục. Từ câu chuyện ngài Mục Liên, mà Phật giáo có truyền thống báo hiếu đối với cha mẹ, ông bà, tổ tiên, vào dịp Vu Lan.
Chữ Hiếu trong đạo Phật không chỉ bao hàm cha mẹ trong đời này, mà xuyên suốt lên tới Cửu huyền Thất tổ, nghĩa là cha mẹ nhiều đời trong hằng hà sa số kiếp. Kinh sách thường viết chúng sinh trong vô lượng kiếp đều là cha mẹ, thân thuộc lẫn nhau. Như vậy, thì ngoài sự trả hiếu cho cha mẹ hiện tiền, còn thêm sự trả hiếu cho cha mẹ nghìn muôn kiếp trước. Hiếu hạnh của đạo Phật là lòng Ðại Từ tiến hành không ngưng nghỉ. Trả hiếu cho cha mẹ đồng nghĩa với thương cứu chúng sinh. Vì chúng sinh chẳng ai khác hơn là cha mẹ nghìn muôn kiếp trước của mình vừa được thác sinh. Do đó mà trong các bộ Kinh Phật xuất hiện tại nước ta, chữ Hiếu còn được diễn tả như quên mình cứu người, giúp nghèo cứu thiếu, thương nuôi quần sinh, là đứng đầu của hiếu hạnh.
Sau đây là nguyên văn bức Thông điệp Vu Lan năm nay, Phật lịch 2548 – Tây lịch 2004, của Ðức Tăng Thống Thích Huyền Quang :